Depresyonla Başa Çıkmak Mümkün: Depresyon Tedavisi

Depresyon, tedavi edilebilir bir durumdur! Peki çocuk ve ergenlerde nasıl bir yol izlenir?

Çocuk ve ergenlerde depresyon tedavisi, çocuk ya da ergenin bireysel özelliklerine, ailenin dinamiklerine, depresyonun tipine, şiddetine, seyrine, tekrar edip etmemesine, çocuk ya da ergenin kronik bir hastalığının bulunup bulunmamasına, madde kullanımı, kendine zarar verme ya da intihar riskli olup olmaması gibi durumlara göre belirlenir.

Çocuk ve ergenlerde depresyon belirtilerinin hafif olduğu, çocuğun ev, okul, sosyal yaşantısında ya da akademik alanda çok hafif bozulmaların olduğu, kendine zarar verme düşüncelerinin olmadığı durumlarda ilaç tedavisine gerek yoktur. Bu noktada öncelikli yaklaşımımız durumla ilgili bilgilendirme yapmak, stresli bir durum varsa buna yönelik müdahale ve destekleyici terapiler uygulamaktır. Orta/ ağır şiddette durumlarda ilaç tedavisi ve terapi kombinasyonları genellikle birlikte kullanılır.

Çocuk ve Ergenlerde Depresyon Tedavisinde Kullanılan Terapiler

1️. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT)

BDT, uygun olmayan düşünce kalıplarını (örneğin: “Sevilmeye layık değilim" gibi) değiştirerek daha sağlıklı düşünme biçimleri geliştirmeyi hedefler. Çocuğa duygularını tanıma, olumsuz düşüncelerle baş etme ve sağlıklı davranışlar geliştirme becerileri kazandırır.

2. Destekleyici Psikoterapi 

Destekleyici psikoterapi, depresyon tedavisinde kullanılan etkili yöntemlerden biridir. Özellikle hafif ve orta derecede depresyon yaşayan çocuklar ve ergenler için faydalıdır. Terapi sürecinde, çocuğun kendisini daha güvende hissetmesi sağlanır, çocuğun yaşadığı deneyimler çocuk ve terapist tarafından anlaşılmaya çalışır.Çocuk ya da ergen, stres üzüntü ve kaygıyla nasıl başa çıkacağını öğrenir böylelikle de çocuk ya da ergenin duygusal dayanıklılığı artırılmış olunur.

3. Kabul ve Kararlılık Terapisi (ACT)

Çocuk ve ergenlerde duygu düzenleme becerilerini geliştirmek için kullanılır. Olumsuz duygularla savaşmak yerine, bu duyguları kabul edip değerler doğrultusunda hareket etmeyi öğretir. “Hayatımın anlamı ne?”, “Neye değer veriyorum?” gibi sorularla, bireyin yaşamında amaç duygusu oluşturmasına yardımcı olur.

4. Oyun Terapisi

Oyun terapisi, çocuğun doğal dili olan oyun yoluyla kendisini (hislerini, düşüncelerini, deneyimlerini ve davranışlarını) keşfetmesini ve ifade etmesini sağlayan bir terapi şeklidir. Küçük yaş grubu çocuklarda yaygın olarak kullanılır.

5. Aile Terapisi

Aile içindeki iletişimi güçlendirmeye odaklanır. Depresyonun ortaya çıkışında aile içi stres, ebeveyn-çocuk ilişkisi veya iletişim sorunları rol oynuyorsa tercih edilir. Ebeveynlere, çocuklarının duygusal ihtiyaçlarını nasıl destekleyeceklerini öğretir.

6. Kişilerarası Terapi

Depresyonun kişilerarası ilişkilerden nasıl etkilendiğini ve bunu nasıl iyileştirebileceğini öğretir. Özellikle ergenlerde sosyal izolasyonu azaltmak ve özgüveni artırmak için kullanılır. Arkadaş ilişkileri, aile ilişkileri ve sosyal beceriler üzerinde çalışır.

Çocuk ve Ergenlerde Depresyon Tedavisinde İlaçların Rolü

1️. Beyindeki Kimyasal Dengeyi Düzenler

Depresyondaki bireylerin beyinlerinde nörotransmitter olarak adlandırılan bazı maddelerin (serotonin, dopamin ve norepinefrin gib) salınımında düzensizlikler saptanmaktadır. Antidepresanlar, bu kimyasalların seviyesini düzenleyerek çocuk ve ergenlerin duygudurumunu iyileştirmeye yardımcı olur.

2️. Yoğun Depresyon Belirtilerini Hafifletir

Depresif kişilerde gözlenen mutsuzluk, umutsuzluk, gibi belirtileri azaltır. Enerji kaybını ve motivasyon eksikliğini gidermeye yardımcı olabilir. Özellikle kendine zarar verme düşünceleri olan çocuklarda tedavinin önemli bir parçası olabilir.

3️. Anksiyete ve Duygusal Dalgalanmaları Azaltır

Depresyona eşlik eden anksiyete ve yoğun stresin yönetilmesine yardımcı olabilir. İlaç tedavisi çocuk ve ergenlerin duygudurumunu daha dengeli hale getirerek çocuk ve ergenlerin günlük hayatını kolaylaştırır.

4️. Terapinin Etkinliğini Artırır

Çocuk ve ergen, terapi sürecine daha açık hale gelir ve sağlıklı başa çıkma mekanizmaları öğrenebilir.

Çocuklarda Depresyon Gelişimini Önlemek İçin Aileler Neler yapabilir?

1.     Güvenli ve Destekleyici Bir Aile Ortamı Sağlayın

*Çocuklarınıza sevgi, güven ve şefkat gösterin. Çocuğunuzla iyi bir ilişki kurmanız ve bunu sürdürmeniz çocuğunuzun sağlıklı ruhsal gelişimi açısından çok önemlidir.

*Evde güvenli bir atmosfer oluşturun. Sürekli eleştiri, bağırma veya aşırı disiplin depresyon riskini artırabilir.

*Duygularını ifade etmeleri için açık bir ortam yaratın. “Bugün nasıl hissediyorsun?” gibi sorular sorun. Unutmayın ki çocuğunuzun duygularını tanıma, ifade etme ve uygun baş etme yöntemleri geliştirmesi için sizin yardımınıza ihtiyacı var.

2. Çocuğun Duygularını Ciddiye Alın ve Küçümsemeyin

“Senin yaşında ne derdin olabilir ki?” demek yerine, “Biliyorum şu an üzgünsün, bunu birlikte aşabiliriz.” diyerek çocuğunuzun duygularını anladığınızı ifade edin. Çocuğun üzüntüsünü veya korkularını küçümsemek, onun içe kapanmasına ve duygularını bastırmasına neden olabilir.

3. Çocuğun Sosyal Becerilerini Destekleyin

Çocuğunuzu aile üyeleri ve arkadaşlarıyla zaman geçirmesi için teşvik edin. Çocuğunuzun yapmaktan keyif aldığı hobiler edinmesini sağlayın (resim, müzik, spor, drama vb.).

4. Dengeli Bir Günlük Rutin Oluşturun

Rutinler çocuklar için çok önemlidir. Rutinler çocuklara güvenli bir ortam sunar ve stresi azaltır ayrıca çocukların sorumluluk geliştirmelerinde de kritik rol oynar. Duruma göre esneyebilen ama tutarlı rutinler oluşturun.

5. Özgüvenini Güçlendirin

* Başarılarını övün ama aşırıya kaçmadan: “Harikasın!” yerine “Bu konuda gerçekten çok emek verdin, tebrikler!” diyerek çabasını takdir edin.

*Çocuğunuz için gerçekçi hedefler belirleyin ve çocuğunuzun bu hedeflere ulaşması için onu teşvik edin.

*Çocukları sürekli başkalarıyla kıyaslamayın.

6. Profesyonel Destekten Çekinmeyin

Eğer çocuğunuz: bir süredir mutsuzluk yaşıyorsa, kendine zarar vermekten bahsediyorsa, günlük aktivitelerine ilgisini kaybediyorsa bir çocuk ve ergen psikiyatristi uzmanından profesyonel yardım almayı ihmal etmeyin.

Depresyon, her yaşta görülebilir; ancak erken tanı ve doğru destekle duygusal iyilik hali yeniden sağlanabilir. Depresyon, çocukları çaresizliğe mahkûm eden bir durum değildir. Uygun tedaviyle çocuklar yeniden oyunla, gülümsemeyle, sevdikleriyle buluşabilir.